Cao Xạ can (Belamcanda Chinensis extract) được chiết xuất từ cây xạ can, hay còn được gọi với nhiều cái tên khác nhau như ây rẻ quạt, biển trúc, ô phiến, ô bồ, ô siếp, ô xuy, ô phiến căn, hoàng viễn, thảo khương, dạ can, phược dực, biển trúc căn, hoàng tri mẫu, quỷ phiến, lãnh thủy đơn, khai hầu tiễn, tử hoa hương, tử hoa ngưu, tử hồ điệp tiên nhân chưởng, dã huyên thảo, ngọc yến, điểu bồ…
Nhưng một điều mà không phải ai cũng biết là hoa ngũ sắc còn được xem như một loại thuốc quý với nhiều công dụng khác nhau
1. Cao Xạ Can | Cao Rẻ Quạt (Belamcanda Chinensis extract) là gì?
1.1. Giới thiệu về cây xạ can
Cây xạ can có rất nhiều tên gọi khác nhau như: cây rẻ quạt, biển trúc, ô phiến, ô bồ, ô siếp, ô xuy, ô phiến căn, hoàng viễn, thảo khương, dạ can, phược dực, biển trúc căn, hoàng tri mẫu, quỷ phiến, lãnh thủy đơn, khai hầu tiễn, tử hoa hương, tử hoa ngưu, tử hồ điệp tiên nhân chưởng, dã huyên thảo, ngọc yến, điểu bồ…
Tên khoa học của cây xạ can là Belamcanda chinensis Lem, thuộc họ Lay Ơn (Iridaceae).
Cây xạ can là cây thân cỏ có phần rễ rất phát triển. Thông thường, xạ can có phần lá mọc thẳng đứng, có khi cao tới 1m, cây có hình mác dài khoảng 20 – 40cm, rộng từ 15- 20mm.
Cấu tạo thân, rễ, hoa và lá của cây xạ can
Lá xạ can có hình phiến dài, có gân lá song song, phần lá phía dưới úp lên gốc lá ở phía trên. Hoa có cuốn và cánh hoa màu vàng cam.
Hoa xạ can
Còn phần quả xạ can thì có hình trứng có 3 van, chiều dài khoảng 23-25mm, phần hạt dạng hình cầu màu xanh đen.
Cây xạ can là cây rất dễ sinh trưởng nên có thể thấy ở khắp mọi nơi. Loại cây này tập trung nhiều ở các nước châu Á như: Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Lào, Phillipine, Triều Tiên.
Ở nước ta, cây rẻ quạt có thể thấy nhiều ở các tỉnh thành như: Lạng Sơn, Lào Cai, Hoà Bình, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Huế, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ…
1.2. Cao Xạ Can | Cao Rẻ Quạt (Belamcanda Chinensis extract)
Cao Xạ Can | Cao Rẻ Quạt (Belamcanda Chinensis extract) được chiết xuất từ cây xạ can, được xem như một loại thuốc quý với nhiều công dụng tốt cho con người và cho vật nuôi (gia súc, gia cầm, thủy sản, tôm, cá, …).
Qua nghiên cứu cho thấy, trong thân rễ xạ can có chứa một số thành phần như: Iridin, Irigenin, Belamcanidin, Tectorigenin, Tectoridin, Methylirisolidone, Iristectoriginin A, Irisflorentin và Noririsflorentin. Theo Đông y, xạ can có vị đắng, tính hàn và quy vào kinh Can và Phế.
Theo Y học cổ truyền, thân và rễ của cây rẻ quạt thường được dùng làm thuốc chữa bệnh.
Rễ cây xạ can sấy khô
2. Tác dụng của Cao Xạ Can | Cao Rẻ Quạt (Belamcanda Chinensis extract)
Cao xạ can là một loại dược liệu có nhiều tác dụng dược lý, trong đó tác dụng Cao Xạ Can | Cao Rẻ Quạt (Belamcanda Chinensis extract) phải kể đến như:
- Có khả năng chống nấm và virus, tác dụng của cây xạ can giúp điều trị nhiều loại nấm da, virus.
- Có tác dụng đối với nội tiết và giúp tăng tuyến nước bọt.
- Có tác dụng giải nhiệt và giúp giảm sốt.
- Tác dụng cây xạ can có khả năng kháng viêm rất tốt.
- Giúp khử đờm.
- Tác dụng kháng vi sinh: Nước sắc rẻ quạt có tác dụng ức chế khuẩn bạch hầu, liên cầu khuẩn và khuẩn thương hàn…
3. Công dụng của vị thuốc dùng Cao Xạ Can | Cao Rẻ Quạt (Belamcanda Chinensis extract)
Xạ can vị đắng, tính lạnh, có công dụng chính là thanh nhiệt giải độc, thường được ứng dụng điều trị một số bệnh sau:
- Viêm họng có sốt, sưng đau (thường phối hợp với Huyền sâm, Thăng ma, Sinh địa, Cát cánh).
- Mụn nhọt.
- Chữa ho, làm long đờm.
- Lợi niệu, chữa phù thũng.
- Lao hạch, viêm hạch (có thể phối hợp với Liên kiều, Hạ khô thảo, Huyền sâm…).
- Chứng trong tai sưng đau nhức.
- Chữa sốt.
- Đại tiện không thông.
- Các trường hợp sưng vú, tắc tia sữa.
- Đau bụng kinh.
- Các vết thương rắn cắn.
- Trị đau nhức răng.
4. Một số lưu ý khi sử dụng xạ can
Cây xạ can mặc dù có nhiều tác dụng tốt và được sử dụng phổ biến trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả và an toàn nhất khi sử dụng thì người bệnh cần lưu ý:
- Trước khi sử dụng dược liệu làm bài thuốc chữa bệnh thì người bệnh nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc có chuyên môn để được tư vấn về cách dùng và liều lượng phù hợp.
- Sử dụng dược liệu xạ can đúng liều lượng, không được lạm dụng vị thuốc với liều lượng lớn vì chúng có thể sẽ gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
- Không nên sử dụng dược liệu này trong thời gian dài, có thể sẽ khiến cho cơ thể mệt mỏi và dễ bị tiêu chảy.
- Những người có thể trạng yếu, tạng hàn, hay khí huyết hư thì không nên sử dụng vị thuốc xạ can.
- Không sử dụng dược liệu này cho phụ nữ có thai hoặc người đang có vấn đề về can Tỳ và đi tiêu lỏng…
- Kết hợp bài thuốc từ cây xạ can với duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học giúp tăng hiệu quả chữa bệnh và nhanh chóng hồi phục sức khỏe nhanh chóng.
- Đặc biệt, trong quá trình sử dụng các bài thuốc từ xạ can để chữa bệnh mà có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng thì cần ngưng dùng và tìm đến cơ sở y tế để được thăm khám và xử trí kịp thời.
